Django

SIN-170519-DJANGO.docx DJANGO Ur film sevenet gant : Étienne Comar (2017). Gant : Reda Kateb, Cécile de France, Beáta Palya (1e57). Setu amañ ur biopik c'hoazh, da lâred eo ur film diwar-benn buhez pe ur prantad a vuhez un den heverk bennag, un den brudet pe un den divoutin a-walc'h e donkad. Piw nen deus ket klevet komz a Django Reinhardt, ur mailh mar boa unan gant e c'hitar é roiñ da gleved faltazi ha krouidigezh leun a vuhez ar muzik tsigan ? Ganet er Beljik e 1910 e oa marw e Samois-sur-Seine e 1953. Gant e vugon en doa roet d'an jazz ur furm dezhañ : an jazz manouch, a zo chomet béw war e lerc'h. An arzourion a c'hell boud techet da chomel er-maez ag ar vuhez ordinel, evel pa ne sellehe ket dezhe ar pezh a dremen tro-dro. Daoust ma c'hellont kavoud o awen en endro e c'hellont bevañ evel en un tour ive, distag a-zoc'h trouzioù ar bed. Ha pa anaver mui pe vui bed ar vohemianed, manouched, jipsianed, termaji, jitaned pe tsiganed, rag meur a hanw a ya d'o zermeniñ, n'heller ket boud souezhet kement-se o gweled boud tomm d'o dizepantiz en ur mod bennag, muioc'h eged an dud arall c'hoazh. E-tal ar gevredigezh e vevont, ha n'eo ket e-barzh tre, ha bourrañ a raont dilojañ ha moned war an hentoù, evid ar peb brasañ anezhe, kentoc'h eged chomel da vevañ er memez tachad ataw, evel ma ra an darn vuiañ ag an dud arall. Neuze n'eo ket estonet braz an arvester é weled Django distag a-zoc'h aloubadeg an Europ hag ar Frañs gant an Alamanted. Afer ar "C'hadjeed" eo ar brezel-se evitañ (gadje zo an hanw roet d'un den nad eo ket jitan), mez n'eo ket e vrezel-eñv. Ha war ar gudenn-sen eo e chom film Étienne Comar da ruzal, sikouret gant ampartiz Reda Kateb. Penaoz ha beteg pegoulz e c'hell un den chom heb derc'hel kont ag an darvoudoù a gemm buhez an dud arall tro-dro dezhañ ? Hiziw en em gavomp dirag ur problem a c'hell boud damhañval : heni ar repuidi. Daoust hag ema da vro-C'hres, pe d'an Itali d'ober war-dro o donedigezh stank ? Nag er Frañs, daoust hag ema d'ar gêr a gCalais hebkén d'en em ober gante ? E 1943 e oa Django Reinhardt ur muziker brudet dre ar bed. Waet e oa beteg an Amerik ha bourrabl e veze nozioù Pariz gant e strollad. Sod e oa daet an dud gant an jazz, ha gant an djazz manouch ive. Anavet e oa en Alamagn ouzhpenn, ha doned a rae an ofiserion alaman da chelaou douzh e arvestoù. Anw a oa zokén ag henn kouviañ da soniñ e Berlin, dirag Göebbels ! Mez adal 1943 e krogas ar wask a lakae an Nazïed war ar judevion ha war an dziganed da greskaad. Gouied a raomp hiziw perag e vezent serret ha da venn e vezent kaset. Mignoned zo o doa belzet Django, lâret dezhañ e ranke kuitaad ar vro, mez ne gomprene ket da gentañ. Krediñ a rae dezhañ e oa-eñv gwarantet gant e statud arzour brudet. Diaez d'an den asantiñ, evel-just, kuitaad an "Tout Paris", dilezel ar vuhez aez hag enoruz evel ma oa heni Django e Pariz d'an termen-se. Mez redïet e oa bet dezhañ achap memestra, ha tec'houd beteg an Alpoù evid tremen e Bro-Suis. War an hent en doa bet tro d'en em gavoud gant bohemianed arall, ha gweled ar pezh a veze graet dezhe gant an Alamanted. Gras d'an dud henn sikoure e oa daet da benn a achap memestra. Goude ar brezel, en doa savet ur simfonïenn en enor d'e vreuder tsigan, ar re o doa kollet o buhez er bloaziadoù rust-se. Ur simfonïenn fromuz-braz, bet prezantet ur wezh hebkén, e Pariz, ha kollet an hanter anezhi goude. Jean-Claude Le Ruyet.20170519b.212F.