La fin du jour

SIN-170428-LA FIN DU JOUR.docx LA FIN DU JOUR Ur film sevenet gant : Julien Duvivier (1939). Gant : Victor Francen, Louis Jouvet, Michel Simon, Madeleine Ozeray, Gabrielle Dorziat (1e48). Beb miz e vez kenniget gant Ti-Hanok an Alrae filmoù kozh chomet evel bonnoù e istor ar sinema. Mar faota dimp teurel ur sell war istor ar sinema gall e rankomp menegiñ an orin, etre 1895 ha 1929, amzer ar filmoù mud, gant ar vreuder Lumière, Marcel l'Herbier hag Abel Gance. An eil prantad zo an heni klasel, adal 1930 beteg 1945, pa oa daet ar son da gemm ar sinema a galz, gant Jean Renoir, Julien Duvivier ha Marcel Carné e-mesk ar re anavetañ. Gant donedigezh ar son e oa daet aktored nevez, evel Arletty, Michèle Morgan, Louis Jouvet, Michel Simon, Jean Gabin. Goude ar brezel, gant donedigezh ar liw war ar skrammoù, e oa waet an istor da vuannaad er pezh a oa daet da voud un industriezh, hag ogozig e c'heller lakaad prantadoù dishañval a zeg vloaz da zeg vloaz beteg hiziw. Diwar ar lañs-se, evel ma ouiomp, e chom bugon c'hoazh gant sinema ar Frañs hiziw-an-deiz. Setu amañ ur film lec'h ma en doa tolpet Julien Duvivier aktored brudet-braz evel Louis Jouvet ha Michel Simon d'an nebeutañ, tud hag a zo chomet béw e memoer ar Frañsizion ha pelloc'h c'hoazh. Chomet eo an dudennoù-se evel un testeni a sinema gall an eil prantad, gant filmoù e gwenn ha du. Neuze, abati kozh Saint-Jean-la-Rivière zo edan boud serret. Daet e oa da voud un ti-retred evid an aktored war o leve, mez tud paour a-walc'h chomet divlank goude boud tremenet o buhez-pad war leurennoù ar vro. Evite e vehe ur c'hatastrof, sur a-walc'h. Eno en em gavont etreze, eno e c'hellont trueziñ d'an amzer, eno en em gomprenont. Mez eno e chom béw ive ar jalouzi hag ar goulïoù a ra droug d'o speredoù c'hoazh; bloaziadoù goude. Ha bec'h d'an teodadoù ha d'ar gerioù binimuz silet amañ-ahont. Ar vuhez kwa, gant he momantoù ollgàer hag ar re izellañ kej-mej. Ned a ket ar fromoù kuit gant an oad, ar c'hontrel eo marse, gwezhavez... Mez setu ur pañsioner nevez ec'h arru er lec'h : Saint-Clair, c'hoariet gant Louis Jouvet. Ema Saint-Clair un aktor bet enoret en e amzer, ur lorber maouezi ag an dibab, hag adkavoud a ra eno Marny (Victor Francen), un den c'hwerw e galon goude ur vuhez n'he deus ket degaset dezhañ na brud na plijadur. Etre an daou zen e oa chomet ur fed hag a oa evel ur goutell plantet e kalon Marny c'hoazh : waet e oa bet e vaouez gant Saint-Clair un deiz, lorbet e oa bet gantañ mez fall e oa achuet an istor peogwir e oa marw e vaouez en ur mod displann dezhañ, he gwaz. A pa vehe hebkén evid gweled Jouvet ec'h ober e faro e-mesk ar maouezi a zo er gevredigezh kloz-se, ha dreist-oll ar re yaouankañ, e tal' ar boan gweled pe adweled ar film. Ur paotr ag an teatr e oa Jouvet, ha gwir deatr a vez diskouzet gantañ aze. Mez lod Michel Simon n'eo ket dister tamm ebed. Ema e dudenn heni un spered hag a rac'hwiz koshaad. Hag evid henn diskoueziñ ema e-mesk an oll an heni a zegas trubuilh da beb termen. Moned a ra beteg gwallblegañ ar liñselioù e gweleioù e golleged, beteg troc'hañ bleunioù ar jardinour, beteg kuitaad an abati e-pad an noz, beteg ober ardoù pa vez hanw a zebriñ e voued. Ne ouian ket hag-eñv e oa bet ag an tier-se biskoazh, evid an aktored kozh, mez taolenniñ a ra ar film diskar an deiz, deiz ar vuhez e gwirionez, gwir bezh-c'hoari, hag ema evel ur vag é soliñ, ur lestr braz é voned d'ar strad, just e-raog kouezhadenn ar ridevenn war ar leurenn. Jean-Claude Le Ruyet.20170428b.209F.